Ոգով չպարտվածներին․ Զրից Աշոտ Ավագյանի հետ [Մաս 1]

 Հիմա էլ էդ խաղաղության հետ կապված գրում եմ՝ մոռացեք, տենց բան չի լինելու, որովհետև դու ուզում ես, բայց իրանք չեն ուզում։ Ո՞նց ես խաղաղություն ստանալու։ Մի տող դրա մասին եմ գրում։ Ու անընդհատ գրում եմ, որ պատերազմ լինելու ա, անխուսափելի ա, տղերք, պատրաստվեք։ Խաղաղության հասնում են պատերազմի միջոցով, պատերազմը խաղաղության մյուս կողմն ա։ Նույնիսկ մի շրջան կար՝ մտածում էի մանիֆեստ գրեմ ռևանշի հետ կապված։ Ով ստորագրի՝ ստորագրի։

– Քեզ չի՞ թվում, որ Արցախում, Հայաստանում ձևավորվել ա մի իրավիճակ, որ հանրությունը կամ մարդիկ պատրաստ են շատ ավելի մեծ զոհողությունների, մեծ գործերի, քան իրանցից պահանջում ա իշխող ուժը։

– Կա տենց բան, բայց քչաքանակ են։ Արցախում միգուցե, բայց ստեղ առայժմ մեծ քանակ չի, իմ նայելով։ Բայց էդ մի օր շատանալու ա, որտև նայի, վերջին ազգային ազատագրական պայքարը՝ սկիզբը պայքարի, Սյունիքի մելիքներն էին, որ կանչել էին նաև Ղարաբաղի մելիքներին։ Անգեղակոթում ժողով են արել։ Սա 1701 կամ 4 թվին ա եղել։ Իհարկե Լեոն մի քիչ քմծիծաղով ա վերաբերվում դրան, որ յանիմ ի՞նչ մելիք դրանք, բայց մեր ունեցածը դրանք էին։ Գյուղապետ էին նույնիսկ, թե ինչ էին։ Իրանք մի քսան հոգի էին, հետո կամաց-կամաց 200 տարվա մեջ էնքան էին շատացել ու գաղափարական տեսք էր ստացել սա։ Եվ գնում էին Էրգիր՝ Սասուն, Մուշ, Վան։ Վանի հերոսամարտ, էնտեղ նույնիսկ պետություն էին սարքել։

Օրինակ, մեր էն ժամանակվա էլիտան՝ թե՛ քաղաքական, թե՛ ռազմական, պահանջում էին դա։ Մի փոքր մարգինալացված հատված կար, որ դժգոհ էր։ Բայց քանի որ պետությունն էր դա ուզում, ինքնազոհվող մասսայի կողքին պետություն էր կանգնած, դրա համար գնում էին։ Էն մյուս մասսան, որ դժգոհ էին՝ լույս չկա, էս չկա, էն չկա, իրանք փոքրաքանակ էին կամ լռում էին։ Էսօր հակառակն ա։ Էդ տեսակ մարդիկ շատացել են։ Պատերազմը մանավանդ հասարակության մեջքը կոտրեց։ Կոտրված ժողովուրդ ենք հիմա, էլի։ Որոշ անհատներ, եթե իրանց մեջ ուժ են գտնում, պիտի վառ պահեն էդ պայքարի գաղափարը։

– Իսկ դժվար չի՞ ամեն օր զարթնել Արցախը ծախած Հայաստանում։

– Համակերպվելու խնդիր ա։ Ես չեմ համակերպվում։ Իհարկե դժվար ա իմ համար, բայց ենթադրենք՝ 80%-ի համար դա միևնույնն ա։

– Կարա՞ միևնույն լինի էդ մասշտաբի բանը։ Նույնիսկ եթե չես գիտակցում կամ հետաքրքրվում, չես կարող ինստինկտով չզգաս, թե ինչ տիպի պետությունում ես հիմա ապրում, մի պետությունում, որը քեզ՝ քաղաքացուն, ծախել ա, ուղղակի քաղաքացուն, որը մի քիչ ուրիշ տեղ ա։

– Նայի, մասսան բնազդով զգում ա, որ շատ վատ ա, ճիշտ չի, բայց պետական քարոզչությունն էս ամենն էնպես ա գունավորել, որ մարդիկ պատերազմի ողբերգությունից դուրս չեն եկել։ Եվ կոտրված մեջքն ուղղելու համար ժամանակ ա պետք։ Իրանք էլի շատանալու են, վստա՛հ։ Ոմանք լուռ, ոմանք իրանց ընկերների մեջ կարողա հայհոյում են, բայց հենց բանը հասնում ա մի բան անելուն, հետ են կանգնում։

Հիմա երևի էկել ա ժամանակը նրանց, ովքեր ինքնազոհողության կգնան։ Ու արդեն էական չի էդ օգուտ կտա թե չի տա։ Բայց կդառնա ուղենիշ, որի հետևից կսկսեն գնալ, կշատանան։ Վստահ եմ, որ լինելու ա։ Դրա համար իհարկե առաջին խնդիրը իշխանության փոփոխությունն ա։ Բայց էս էլ պրոբլեմատիկ ա․ Ո՞վ ա գալու։ Բա որ էկավ էս նույն տեսակի իշխանություն, ի՞նչ ենք անելու էդ դեպքում։ Էս ա պրոբլեմներից պրոբլեմը։

Դրա համար իմ գործունեությունն ավելի տևական ժամանակի համար ա։ Եվ կարծում եմ, որ էդ տևական ժամանակն ամենաքիչը քսան տարի ա, որ հետո մի իշխանություն գա, որ համամիտ լինի իմ գաղափարներին։ Միգուցե սխալվում եմ, միգուցե կան ընդդիմադիրների մեջ, որ հենց էկան միանգամից սկսեն բանակը վերականգնել, հոգեբանական էս վիճակից հանել ժողովրդին, հասարակությանը։ Ես իմ գործն անում եմ, չեմ նայում ով ա գալու։ Վախենում եմ, որ կգան իրանց նմանները։ Եթե չգան, իմ ասածն ավելի շուտ տեղ կհասնի։

– Իսկ կա՞ տենց տենդենց արվեստագետների մոտ, վերադառնալ մեր հողից դուրս եկած արվեստին՝ մեր խնդիրներից, մեր մտահոգություններից։ Թե՞ մենակ ես, չի արձագանքում։

– Որոշները կան, որ համամիտ են։ Քանի որ ես Սիսիանից չեմ դուրս գալիս, ես չգիտեմ իրանց թվաքանակը։ Ես որոշներին ճանաչում եմ, որ ուրիշ ձևի են մոտենում, բայց գաղափարը նույնն ա։ Օրինակ, ձեր խումբը, ճիշտ ա, փոքր ա, բայց դուք էլ եք, չէ, բոլորդ արվեստագետ։ Ուրիշ չգիտեմ, որովհետև ստեղից դուրս չեմ գալիս, իմ շրջապատը շատ փոքր ա։

                                                                                                                                                                           Շարունակելի