Այս աշխատանքը ներկայացվել է «Անարդարության շրջան» մրցույթին
Բարև․․․
Տատս ասում էր՝ բարևն Աստծունն է, բարևի մեջ կա բարին ու արևը․․․
Ես բարևում եմ քեզ, ուրեմն մաղթում եմ քեզ բարին ու լույսը․․․
Արևը կյանքի աղբյուր է, գրված է դասագրքերում։ Վերջերս ինձ ուրախացնում է մի փաստ, որ ոչ մի տեղ գրված չէ, բայց գիտենք․ Արևը բոլորինն է, և փառք աստծո, որ այն հնարավոր չէ սեփականաշնորհել, ապա վարձով տալ կամ վաճառել․․․
Որքան շատ օրեր են անցնում այս կյանքից, այնքան ավելի պարզ է դառնում, որ Հարդագողի ճանապարհներին միակ ազատ բանը Արևն է, մեր արդար արեգակը․․․
Բայց մարդը կարողացել է գտնել տարբերակ, թե ինչպես զրկել իր նմանին արևի լույսից․․․ Չարը ճաղավանդակներ է զոդում ու բանտարկում հենց այնպես նրանց, ում ուզում է։ Այստեղ անարդարությունների մի շղթա է հյուսվում որովհետև-ներով, և ամենագլխավոր որովհետև-ը՝ որովհետև դու հայ ես․․․
Բայց միևնույն է, ինչ էլ լինի՝ մեր մեջ միշտ տրոփում է հայրենա․․․տերը-սերը-ճանաչը-կամքը․․․
Դու ինձնից մեծ ես, եղբայր, ճիշտ ես, ես չէ, որ պիտի ասեմ, և նոր բան չէ ասածս։ Սա էլ կանցնի․․․
Չէ, ես Աննան չեմ, և չեմ թաքնվում նկուղում այս նամակը գրելիս, այս պահին ես արևին չեմ նայում ապաստարանի կիսախարխուլ պատի անցքերից, բայց այնքան խեղդուկ է այս ազատ տարածության օդը, ասես մի մեծ ապաստարանում եմ, անպատուհան մի նկուղում ու ինձ ուր որ է՝ կկրծոտեն առնետները․․․
Կարտոֆիլ եմ կլպում երեխաներիս ճաշի համար, մտածում եմ՝ այսօրն էլ լուսացավ, և ինչ կբերի ու կտանի ժամերի հոսքը, ով գիտե․․․
Օդում գարնան բույր կա, բայց տագնապն ու անորոշությունն ավելի սուր հոտ ունեն, չեն թողնում, որ նկատենք բողբոջած ծառերը, ձնծաղկի փնջերը ծաղկավաճառների դույլերում․․․
Չգիտեմ՝ ինչու է այս ամենը շարվում այս նամակում, մի թղթի, որ չի հասնելու քեզ, եղբայր․․․ Եվ մի՞թե այդտեղ՝ այդ տատասկոտ ճաղերից անդին քեզ հետաքրքիր է՝ ինչու է մի հայուհի բողոքի գիրք լրացնում սովորական բաներից, որոնց դու երանի ես տալիս հիմա, կարոտում ես, արժևորում ամենասովորական ու աննաշան թվացող բաները, ինչից զրկված ես անարդարացիորեն, իսկ ես․․․ իսկ ես բողոքելու ոչ հարմար թեմա եմ գտել, ոչ էլ ձևաչափ․․․ Գերված քեռուս, հորեղբորս, եղբորս նամակ եմ գրում, և տես՝ ինչի մասին․․․
Եթե սկսեմ հենց այս տողից քեզ ասել այն, ինչից դառնացած է իմ հոգին, նամակս կդառնա գեղարվեստական պատում՝ անհնար բառարանային մակդիրներով ու համեմատություններով, լիրիկական զեղումներով, որոնց կարիքը չունես դու, եղբայր, և ոչ էլ ես ունեմ սիրտ՝ նախշազարդելու անարդարության դեմ իմ այսօրվա ցավը, որովհետև այն առանց այդ էլ չի ասվում, չի տեղավորվում ոչ տողերում, ոչ էլ լուսանցքն անց․․․
Աշխարհի բոլոր թղթերը հիմա ճմրթված ու լցված են իմ այս ազատության չորսբոլորը, ամեն մեկին մի տող եմ գրել ու դեն նետել․․․ և դրանցով տղուկներս ճմրթված ինքնաթիռներ են սարքել ու բաց թողել, և երկինքը, որ ես եմ հիմա տեսնում, եթե փակես աչքերդ, կտեսնես դու էլ, լի է ճերմակ ինքնաթիռներով, որոնց վրա մի բառ է, և անգամ բառ էլ չէ, նկարելուկ է՝
Բ ![]()
Որ դու ժպտաս․․․
Տարիներ առաջ մի պատմություն եմ կարդացել․ բանտարկված մարդուն նամակներ է ուղարկում մի անծանոթուհի, ամեն անգամ ուղարկում է գեղեցիկ բացիկներ՝ աշխարհի ամենասիրուն տեսարժան վայրերի պատկերներով, և դա օգնում է ազատությունից զրկված մարդուն՝ հաղթահարելու դառն ու անհույս օրերը ճաղավանդակից անդին։ Նա իր նամակագրին անվանում է «Space angel», ես չգիտեմ՝ իրական է այդ պատմությունը, թե ոչ, բայց ես հավատում եմ, որ մարդուն մարդ է պետք, մարդ պիտի իմանա, որ սպասող ունի մի տեղ, մարդ պիտի սպասումներ ունենա, որ դիմանա․․․ դու գիտես, եղբայր, որ քեզ սպասում են, մենք էլ գիտենք, որ սպասում ես ․․․ ուրեմն պիտի դիմանաս՝ հանուն ․․․
Դու, որ արյամբ ինձ հետ միասին կրում ես ճակատագրված եռատառ ճշմարտությունը՝ ՀԱՅ, դու հասկանում ես ինձ, դու գիտես՝ ինչու է կյանքը կորցրել իր գույները, բույրերը, իմաստը․․․
Դու հասկանում ես ինձ, մի հայի, ով ամեն օր աղոթում է ձեր վերադարձի համար, կառչում է հույսի փրփուրներից, որ լավ է լինելու․․․ Մի լույս էլ մեր գլխի վերև կբացվի, մի լույս, որ չի ուշանա․․․
Լավաշ էի կտրում, դասավորեցի հացամանի մեջ ու գրիչս ձեռքս առա, որ նամակս շարունակվի․․․ Լավաշի մասին քեզ պատմեմ մի բան, որ ժպտաս․․․ Իմ տղան ասում է, որ լավաշը կախարդական հատկություն ունի․ այն հաց է, որ հաղթում է ժամանակին, չորանում է, որ դիմանա, ամիսներով դիմանում է ու չի փոխում համը․․․ Մենք էլ ենք մեր հացի պես, քար ենք դառնում, որ դիմանանք, և էլի նույն սիրով ու կամքով ենք սիրում էս հողը, չենք փոխում համը մեր քիմքի, մեր գոյության համը՝ ամենաանուշ հայրենիք․․․․․
Հիմա, այս պահին, երբ գրում եմ քեզ, եղբայր, նահանջ տարվա փետրվարը հավաքել է վերջին 29-րդ օրն ու հեռանում է․․․
Գարուն է գալիս․․․ Գարունը նոր կյանքի հույս է, զարմանալի զարթոնքի զգացողություն է բերում․․․ բոլոր դպրոցական շարադրությունները վաղը այս բառերով պիտի սկսվեն ու շարունակվեն․․․ Ես ուզում եմ շատ բաներ ասել քեզ, եղբայր, ուզում եմ ասել, որ ծառ ենք տնկելու ես ու որդիներս, որդիս ասում է՝ ծառերը արմատով պահում են հողը քայքայումից, մենք էլ էս հայրենիքի ծառերն ենք, չէ՞․․․
Ես լինեմ քո «տարածության հրեշտակը», և քեզ ուղարկեմ ամենասիրուն ու լայնարձակ տարածությունները․․․
Իմ բացիկները նյութեղեն չեն, բայց դու փակիր աչքերդ և կտեսնես․ ․․
այս նամակում քեզ համար մի կտավ եմ ծրարել․ Արցախի գարունն է՝ ծաղկած նռներով, նուշի ու փշատի ծաղկած ծառերի ստվերում որդիներիդ հետ ճերմակ ինքնաթիռներ ես ծալում ու բաց թողնում երկինք՝ ազատության հույսի անսասան նշանով՝ Բ ![]()
Մարինա Գևորգյան
29․02․2024