Հանրային գրադարանի շենքի հիմնում, գնդակահարություն․ վանեցի մեծ պապս

Այս նամակը ժամանակի մեքենայի նման ինձ տեղափոխեց ճակատագրական 1937 թվական, առաջին անգամ ընթերցելիս ցավը խեղդեց կոկորդս, կարծես մի շատ դրամատիկ ֆիլմի ավարտ էի նայում, որի գլխավոր հերոսը մի երկար, բայց հարազատ շղթայով կապված է ինձ:

Заявление Акопян Ноеми Миграновны в органы НКВД

проживающей в г.Ереване АрмССР по проспекту Микояна, № 45, кв.20

“26 июня 1937 г. был арестован органами НКВД АрмССР мой муж – профессор Ереванского госуниверситета и заведующий научно-армяноведческим издательством «Мелконян фонд», – Акопян Ованес Акопович, 1876 г. рождения.

При обыске были отобраны все научные его труды в рукописях, переписка и документы мужа в девяти (9) свертках. Со дня ареста О.Акопяна ни я, ни мой сын не видели его и до сих пор нам неизвестна его судьба. Неизвестны нам также и основания его ареста.

Настоящим прошу Вас:

• 1) Вернуть нам все отобранные при обыске и, в особенности, рукописные работы и документы моего мужа, в том числе – большая рукописная работа: «История народов Востока», а также том 3 – «Армения и армяне по свидетельствам иностранных путешественников», 1 и 4 тома которой были давно напечатаны. Эти научные работы имеют для нас научно-важное значение, а для армянской науки – большую научную ценность.
• 2) Сообщить нам о судьбе мужа моего Ованеса Акопяна, жив ли он, и если жив, где он обретается.
• 3) Расследовать дело моего мужа и по результатам следствия пересмотреть и реабилитировать его. Муж мой – сын труженика, сам работник умственного труда, всю свою сознательную жизнь посвятил служению армянскому народу. Со дня установления Советской власти в Армении он свое перо публициста и ученого отдал ответственному делу защиты и популяризации Советской власти в армянских зарубежных колониях…

По приглашению Советского правительства Ованес Акопян приехал в Армению (1927 г.) и обосновался в Ереване, где он жил и работал безвыездно вплоть до дня ареста. Он самоотверженно и честно работал в качестве профессора кафедры «История Ближнего Востока», был основателем и руководителем арменоведческого научного издательства «Мелконян фонд», на средства которого сумел построить здание Публичной библиотеки, организовал большую ценную типографию, участвовал в организации-централизации знаменитого Матенадарана, пользующегося всемирной известностью…

Пересмотр дела мужа моего Ованеса Акопяна не только вопрос чести и достоинства моего и нашего единственного сына, но и наша единственная надежда на полную моральную реабилитацию его имени и нашего.”* (թարգմանությունը ստորև, խմբ․)

Հովհաննես Հակոբյանի որդին՝ Շահեն Հակոբյանը, հոր բռնադատումից հետո հայտարարվում է դավաճանի որդի և Երկրորդ աշխարհամարտի ժամանակ՝ 1941 թ-ին,  ուղարկվում տուգանային գումարտակ (штрафной батальон): Հրաշքով ողջ է մնում, 1943-ին վերադառնում Հայաստան, իսկ 1951-ին՝ ավարտում Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտը՝ դառնալով բեմանկարիչ:

Պապս ավելի քան 150 բեմանկարչական և հեռուստատեսային աշխատանքների հեղինակ է, եղել է Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերության առաջին գլխավոր նկարիչը և 40 տարի ղեկավարել է հեռուստատեսության գեղարվեստական ձևավորման բաժինը: 1945-1953 թթ. ղեկավարել է Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի նկարչական դեկորատիվ աշխատանքները։ Այնուհետև աշխատել է հանրապետության տարբեր թատրոններում: 1965թ․-ին թատերային և հեռուստատեսության նկարչության բնագավառում կատարած ծառայությունների համար արժանացել է Հայաստանի Հանրապետության վաստակավոր նկարչի պատվավոր կոչման: